Abstrakt
Cel: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie najważniejszych informacji i wniosków dotyczących pojazdów mechanicznych z napędami gazowymi oraz związanego z nimi ryzyka podczas pożarów i miejscowych zagrożeń. Dodatkowym obszarem rozważań autorów artykułu są wyzwania, na jakie mogą napotkać służby ratownicze podczas działań ratowniczo-gaśniczych z udziałem takich pojazdów.
Wprowadzenie: Postęp technologiczny w zakresie napędów stosowanych w pojazdach i maszynach stawia przed ochroną przeciwpożarową różnorodne wyzwania. Skutkuje ewolucją znanych zagrożeń i powstawaniem nowych. Rozwój ten ma między innymi istotny wpływ na technologie działań ratowniczych podczas pożarów i wypadków komunikacyjnych, w których uczestniczą pojazdy o różnych napędach (coraz częściej na paliwa gazowe). Równie ważną kwestią jest zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego podczas eksploatacji takich pojazdów.
Metodologia: Na podstawie przeglądu i analizy literatury przedmiotu, a także dostępnych wyników badań sformułowano wnioski w zakresie bezpieczeństwa pożarowego pojazdów o napędach gazowych. Uwzględniono przy tym aspekty istotne z punktu widzenia prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych z udziałem takich pojazdów.
Wnioski: Do niezbędnych działań na rzecz doskonalenia ochrony przeciwpożarowej, w tym prowadzenia skutecznych działań ratowniczo-gaśniczych podczas zdarzeń z udziałem pojazdów z napędem alternatywnym należy: 1. Prowadzenie możliwie dokładnej ewidencji pożarów i miejscowych zagrożeń, w których uczestniczą omawiane pojazdy. 2. Pilne opracowanie i aktualizowanie materiałów edukacyjnych pozwalających na prowadzenie szkoleń, zarówno dla ratowników, jak i dowódców jednostek KSRG, w trybie blended learning oraz systematyczne prowadzenie takich szkoleń. Przykładem może tu być przygotowana przez CNBOP-PIB w 2009 roku platforma edukacyjna dla ratowników OSP (działania ratownicze) oraz mieszkańców terenów wiejskich (postępowanie w sytuacjach kryzysowych). Platforma ta funkcjonuje do dziś i choć wymaga aktualizacji, przez wiele lat była z powodzeniem wykorzystywana do szkolenia i doskonalenia zawodowego szerokiej grupy ratowników. 3. Niezwłoczne przygotowanie i udostępnienie ratownikom jednostek straży pożarnych wchodzących w skład KSRG bazy danych ratowniczych dotyczących pojazdów biorących udział w zdarzeniach. Baza taka powinna jak najszybciej powstać lub być dostępna na warunkach dogodnych dla jednostek ratowniczych (jak CRS czy ERG).
Słowa kluczowe: napędy alternatywne, CNG, LNG, metan, LPG, etan, propan, metanol, ogniwa paliwowe, karty ratownicze, bezpieczeństwo pożarowe
Typ artykułu: artykuł przeglądowy
Bibliografia:
- Portal Obserwator Logistyczny, https://obserwatorlogistyczny.pl/2022/05/03/ile-jest-aut-z-lpg-w-polsce-na-swiecie-wyprzedza-nas-tylko-turcja/ [dostęp: 02.02.2023].
- Zboina J., Kielin J., Bugaj G., Zalech J., Bąk D, Działania ratowniczo-gaśnicze podczas zdarzeń z udziałem pojazdów z napędem alternatywnym cz.1 Pojazdy elektryczne, „Safety & Fire Technology”, SFT vol. 60 Issue 2, 2022, pp. 8–40, https://doi.org/10.12845/sft.60.2.2022.1.
- Heck J., Alternative Fahrzeugantriebe im Feuerwehreinsatz, Kohlhammer, 2018.
- Landesschule und Technische Einrichtung für Brand und Katastrophenschutz, Alternative Antriebe für Kraftfahrzeuge. Eine Broschüre für die Feuerwehren Brandenburgs, 2021.
- https://duon.pl/lepiejnagaz/schemat-stacji-tankowania--pojazdow-lng-i-lcng [dostęp: 11.03.2023].
- Bezpieczeństwo CNG/LNG/BIOMETAN. Bezpieczeństwo użytkowania paliwa w pojazdach, https://cng.auto.pl/bezpieczenstwo-cng/ [dostęp: 10.03.2023].
- Regulamin nr 110 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKG ONZ) – Jednolite przepisy dotyczące homologacji: I. Specjalnych elementów składowych pojazdów silnikowych wykorzystujących w swoim układzie napędowym sprężony gaz ziemny (CNG) lub skroplony gaz ziemny (LNG); II. Pojazdów w odniesieniu do montażu homologowanych specjalnych elementów składowych służących do wykorzystywania w ich układzie napędowym sprężonego gazu ziemnego (CNG) lub skroplonego gazu ziemnego (LNG) [2015/999], https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CE-LEX:42015X0630(01)&from=BG [dostęp: 11.03.2023].
- Hellmann T., Cimolino U., Alternative Fahrzeugantriebe, Ecomed Sicherheit, 2022.
- Unfallhilfe & Bergen bei LNG-Fahrzeugen. Antworten auf häufig gestellte Fragen / FAQ (Frequently Asked Questions), Deutsche Energie-Agentur (Hrsg.), 2021.
- RETEX – Wymiana doświadczeń CTIF, Wypadek z udziałem samochodu ciężarowego napędzanego LNG, 2018.
- Leszczuk K., Bezpieczne LNG, „Przegląd Pożarniczy” 2014, 1, 32.
- Instalacje LPG w Polsce, witryna internetowa firmy ART-GAZ J. Płotkowiak, https://artgaz.pl/instalacje-gazowe--lpg/ [dostęp: 12.03.2023].
- Regulamin nr 67 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych (EKGONZ) – Jednolite przepisy dotyczące: I. Homologacji specjalnego wyposażenia pojazdów kategorii M i N wykorzystujących w układzie napędowym skroplony gaz ropopochodny (LPG); II. Homologacji pojazdów kategorii M i N wyposażonych w specjalny układ wykorzystujący w układach napędowych skroplony gaz ropopochodny w zakresie montażu tego wyposażenia [2016/1829], [dostęp: 12.03.2023].
- PN-EN 10120:2017-10 Blachy i taśmy stalowe na spawane butle do gazów.
- Österreichischer Bundesfeuerwehrverband, Informations-blatt E 20 Einsatz mit alternativ angetriebenen Fahrzeugen und deren Peripherie, 2021.
- ISO 17840-4:2018 Road vehicles - Information for first and second responders – Part 4: Propulsion energy identification.
- BLEVE, film demonstracyjny, https://www.youtube.com/watch?v=UM0jtD_OWLU&list=PLp3CIPnuRs8AhYQYc-6tOXPqppgmgPjRx0 [1.10.2022].
- Australasian Fire and Emergency Service Authorities Council, Incidents Involving Electric Vehicles (AFAC Publication No. 3096), AFAC, Melbourne 2022.
- Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych, https://grupasilesia.com.pl/files/1714/1890/8208/Materialy_do_pobrania_-_g3.pdf [dostęp: 10.03.2023].