We use cookies to provide you with the best possible experience with our website. You can personalize the usage of cookies through settings in your browser.
  1. SFT
  2. Archiwum
  3. Vol. 65
  4. Outline of the Concept of the Populat...

Outline of the Concept of the Population Protection and Civil Defence System in the Context of Contemporary Statutory Regulations

Justyna Stochaj, Ph.D.

Download article
Open Access
DOI: 10.12845/sft.65.1.2025.4, pages: 42 – 54

Abstract

Aim: Development of an outline of the concept of the civil protection and civil defence system in the context of modern statutory regulations, including selected elements such as: the general characteristics of the functioning of the civil protection system and its transformation into a civil defence system under martial law or a state of war, the entities and subsystems of the civil protection and civil defence system and the dependencies that exist between them, taking into account the administrative division of the country.

Project and methods: The study formulated the following main research problem: what is the outline of the concept of civil protection and civil defence system in light of modern statutory regulations? The theoretical research methods used in the study were: analysis, abstraction, synthesis, comparison and inference.

Results: In the presented concept, selected elements of the civil protection and civil defence system, the most important in the author's opinion, were taken into account. Two possible variants of the concept description were assumed. One directly derived from the provisions of the Act on Civil Protection and Civil Defence assuming that the system is based on civil protection bodies, entities and resources. The second option was presented according to the practice of civil protection operation, with the assumption that the system is based on three pillars, which are: public entities, nonprofit NGOs and private entities. In doing so, it was noted that issues related to the management and/or coordination of the activities carried out within the framework of civil protection should be located in public entities due to the executive apparatus that these entities have at their disposal, and executive issues among public entities and NGOs.

Conclusions: This study should be continued in view of the following concerns: 1) the questionable legitimacy of using the phrase “system” in the context of civil protection due to the lack of dependencies and relationships that exist between all elements of the system; (2) no full authority as to the use of the statement that in wartime the civil protection system transforms into a civil defence system, since civil defence is not presented as a system, but only as a series of tasks; (3) insufficient differentiation between the categories of tasks performed by civil protection bodies and actors; 4) identification of possible problems related to the interchangeable use of the concepts of civil protection and crisis management in operational practice; 5) optional introduction of definitions of civil protection actors or expansion of their list considered.

Keywords: civil protection, civil defence, concept, civil protection system, crisis management

Type of article: original scientific article

Bibliography:

  1. Wolanin J., Zarys teorii bezpieczeństwa obywateli. Ochrona ludności na czas pokoju, DANMAR, Warszawa 2005.
  2. Michailiuk B., Ochrona ludności. Wybrane problemy, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
  3. Zieliński K., Ochrona ludności. Zarządzanie kryzysowe, Difin, Warszawa 2017.
  4. Gryz J., Zagrożenia bezpieczeństwa państwa XXI wieku, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2004.
  5. Wrzosek M., Współczesne zagrożenia w obszarze bezpieczeństwa europejskiego, Wyd. menedżerskie PTM, Warszawa 2013.
  6. Kitler W., Skrabacz A., Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
  7. Wiśniewska-Paź B., Społeczne i edukacyjne konteksty bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego. Wzajemne relacje, implikacje teoretyczne, wymiary praktyczne, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2019.
  8. Skrabacz A., Ochrona ludności w Polsce w XXI wieku. Wyzwania, uwarunkowania, perspektywy, Merkuriusz, Tarnów 2006.
  9. Skrabacz A., Kapitał społeczny w bezpieczeństwie narodowym Polski, Elipsa, Warszawa 2025.
  10. Ustawa z dnia 5 grudnia 2024 roku o ochronie ludności i obronie cywilnej (Dz.U. 2024 poz. 1907).
  11. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2007 r., nr 89, poz. 590 z późn. zm.).
  12. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991 Nr 81 poz. 351 z późn. zm.).
  13. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 1991 nr 88 poz. 400).
  14. Ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz.U. 2021 poz. 2490).
  15. Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. 2006 Nr 191 poz. 1410 z późn. zm.).
  16. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. 1990 Nr 30 poz. 179 z późn. zm.).
  17. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
  18. Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. 2002 Nr 62 poz. 558 z późn. zm.).
  19. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz.U. 2002 Nr 117 poz. 985 z późn. zm.).
  20. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2002 Nr 156 poz. 1301 z późn. zm.).
  21. Stochaj J., System ochrony ludności wobec współczesnych uwarunkowań środowiska bezpieczeństwa Polski, WAT, Warszawa 2024.
  22. Kalinowski R., Obrona cywilna w Polsce, Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego, Siedlce 2011.
  23. Krynojewski F., Obrona cywilna Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2012.
  24. Krynojewski F., Obrona cywilna Rzeczypospolitej Polskiej wczoraj, dziś i jutro, Wyd. Rytm, Warszawa 2023.
  25. Suwart J., Zarys obrony cywilnej w Polsce w latach 1920–1996, Wydawnictwo AON, Warszawa 2003.
  26. Szczęśniak M., Obrona cywilna na czas pokoju i wojny, Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa 1976.
  27. I Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, Genewa 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. 1992 nr 41 poz. 175, załącznik.
  28. Gromek P., Nowe zarządzanie kryzysowe w Polsce, Difin, Warszawa 2025.
  29. Gołębiewski J., Propedeutyka zarządzania kryzysowego, Difin, Warszawa 2015.
  30. Pietrek G., System zarządzania kryzysowego. Diagnoza i kierunki doskonalenia, Warszawa 2018.
  31. Rysz S., Zarządzanie kryzysowe zintegrowane, Difin, Warszawa 2016.
  32. Słownik języka polskiego, https://sjp.pl/organ [dostęp: 13.05.2025].
  33. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91 poz. 578 z późn. zm.).
  34. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. 1998 nr 91 poz. 576 z późn. zm.).
  35. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95).
  36. Stelmach J. (red.), Reagowanie na zamachy terrorystyczne. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2016.