Abstrakt
Cel: Cel poznawczy sprowadza się do wzbogacenia teorii o wiedzę dotyczącą zasad konstruowania kwestionariusza ankiety i odpowiedzi na pytanie „jakich zasad powinni przestrzegać badacze konstruując kwestionariusz ankiety”. Natomiast celem utylitarnym jest ustalenie niedomagań – wskazanie problemów z jakimi mogą spotkać się badacze podczas budowania kwestionariusza ankiety oraz przedstawienie możliwego wpływu zaniechania stosowania zasad konstrukcji kwestionariusza ankiety na jakość badań.
Wprowadzenie: Najważniejszym elementem decydującym o sukcesie badania jest odpowiednie przygotowanie kwestionariusza ankiety. Gdy ankieta jest nudna, męcząca, czy niezrozumiała respondenci są mniej zaangażowani przy jej wypełnianiu. Zdarza się, że aby jak najszybciej skończyć, udzielają przypadkowych odpowiedzi. Zbyt długie kwestionariusze, zła kolejność pytań, brak istotnych pytań, które mogą być potrzebne do pełnego nakreślenia problemu to tylko niektóre z błędów możliwych do popełnienia przy konstruowaniu kwestionariusza ankiety. By części z tych błędów uniknąć należy stosować się do zasad tworzenia kwestionariuszy.
Metodologia: W etapie wstępnym dokonana została identyfikacja oraz sprecyzowanie problemu badawczego. Analiza literatury, przykładów ankiet oraz inny zgromadzony materiał badawczy były podstawą doboru metod i technik badawczych. W drugim etapie, który stanowił zasadniczą część realizowanej procedury badawczej, badania prowadzone były z wykorzystaniem niżej wymienionych metod, technik i narzędzi badawczych. Analiza stosowana była głównie w badaniach dokumentów oraz literatury. Objęto nią opracowania naukowo-badawcze i dydaktyczne, przykładowe kwestionariusze ankiet. Syntezą objęte zostały przede wszystkim wyniki badań z obserwacji pośredniej i uczestniczącej. Na wszystkich etapach prac badawczych, których istotą była identyfikacja cech wspólnych, podobieństw oraz różnic poszczególnych zagadnień badawczych, zwłaszcza w zakresie porównania przykładów błędnych kwestionariuszy ankiet ze wzorcowymi stosowano porównanie. Do ujawniania cech i powiązań, możliwości ich łączenia, stosownie do przyjętych kryteriów oraz formułowania na ich podstawie uniwersalnych założeń zastosowano uogólnienie. Metoda wnioskowania w drodze analogii posłużyła do formułowania wniosków i propozycji w przypadkach występowania podobieństw wybranych elementów. Metody indukcji i dedukcji, umożliwiły generowanie nowych twierdzeń i wniosków. Końcowy trzeci etap prac badawczych polegał na zebraniu wyników przeprowadzonych badań w całość, dokonaniu ich logicznego uogólnienia oraz systematyzacji.
Wnioski: W artykule zaprezentowano zestaw zasad, których należy przestrzegać przy budowaniu kwestionariusza ankiety ze szczególnym uwzględnieniem błędów, jakie można popełnić przy jego konstrukcji. Zwrócono również uwagę na znaczenie najczęściej popełnianych błędów w ankietach w odniesieniu do jakości i rzetelności całego procesu badawczego.
Słowa kluczowe: kwestionariusz ankiety, zasady budowy kwestionariusza, błędy ankiet, struktura kwestionariusza ankiety, respondent
Typ artykułu: artykuł przeglądowy