Abstrakt
Cel: Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zarysu historii działań Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa oraz metod i środków technicznych wykorzystywanych współcześnie do poszukiwania i ratowania ludzi na morzu oraz likwidacji rozlewów olejowych i innych zagrożeń środowiska morskiego.
Wprowadzenie: Bezpieczeństwo żeglugi jest problemem złożonym. Warunki eksploatacji, stan techniczny jednostki, wyszkolenie i umiejętności załogi to tylko niektóre z czynników wpływających na szanse przeżycia i uratowania mienia w sytuacjach krytycznych. Gdy dochodzi do wypadków czy katastrof na morzu i konieczne jest poszukiwanie oraz ratowanie ludzi, bądź likwidacja zanieczyszczeń środowiska morskiego, wykorzystywane są siły i środki Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa (SAR). Służba SAR formalnie powstała w 2002 r., jednakże historia jej funkcjonowania zaczyna się już w latach 30. ubiegłego wieku (a pierwsze stacje ratownictwa powstawały pod koniec XIX wieku). Działania służb w obszarze ratowania życia ludzkiego na morzu polegają przede wszystkim na poszukiwaniu i podejmowaniu rozbitków znajdujących się w wodzie lub w środkach ratunkowych. Prowadzone są one z wykorzystaniem m.in. morskich statków ratowniczych, które mogą wykonywać zadania bez względu na stan morza i porę dnia oraz łodzi ratowniczych. Służby SAR biorą tez udział w gaszeniu pożarów na statkach oraz podejmują holowania ratownicze. W drugim obszarze działań służby SAR są odpowiedzialne za usuwanie z powierzchni morza rozlewów ropy naftowej, produktów ropopochodnych oraz innych niebezpiecznych i szkodliwych substancji chemicznych (HNS) powstałych w wyniku wypadków morskich oraz katastrof przemysłowych na lądzie. Służby są odpowiedzialne za koordynowanie akcji zwalczania zagrożeń oraz zanieczyszczeń środowiska morskiego. Prowadzą awaryjne wyładowywanie olejów oraz HNS ze zbiornikowców, a także poszukiwanie oraz wydobywanie zagubionych substancji i towarów niebezpiecznych w opakowaniach. Odpowiedzialne są również za zapobieganie przedostawaniu się olejów i HNS do środowiska morskiego. Zadania te realizowane są z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu do zwalczania rozlewów.
Wyniki: W artykule przedstawiono opis zadań wykonywanych przez służby SAR na przestrzeni lat. Opisano metody działania, wyposażenie oraz reorganizację służb. Przypomniano ich sukcesy na arenie międzynarodowej. Zwrócono również uwagę na problemy związane z sytuacją polityczną, brakami w wyposażeniu powojennym oraz na trudności we współpracy między służbami. Opisano współczesne działania Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa w Polsce. W artykule zaprezentowano również rozlokowanie sił i środków służby, podstawę prawną działania, scharakteryzowano wyposażenie baz. Opisano wszystkie rodzaje jednostek ratowniczych, będących w dyspozycji służb.
Słowa kluczowe: Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa, SAR, historia, poszukiwania, ratownictwo
Typ artykułu: artykuł przeglądowy