Abstrakt
Cel: Niniejszy artykuł ma na celu ocenę stanu realizacji w Polsce obowiązującej doktryny zapobiegania poważnym awariom przemysłowym w kontekście zapewnienia bezpiecznej odległości w procesie kształtowania ładu przestrzennego.
Wprowadzenie: Właściciele zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej są zobowiązani do przeprowadzania analizy takiego ryzyka oraz jego oceny. W raportach o bezpieczeństwie dla tego rodzaju zakładów zawarte są szczegółowe założenia i opis procesu analizy i oceny ryzyka oraz jego wyniki przedstawione także w formie graficznej. Jednym z najważniejszych elementów tego procesu są wytypowane reprezentatywne zdarzenia awaryjne, rozwinięte w reprezentatywne scenariusze awaryjne. Od stopnia ich dokładności i adekwatności dla danego rodzaju instalacji i parametrów procesu przemysłowego zależy końcowa wartość analizy ryzyka oraz jego ocena.
Metodologia: W ramach badań przeprowadzonych na potrzeby artykułu dokonano przeglądu aktów prawnych i dostępnych wytycznych, przeanalizowano dostępne raporty o bezpieczeństwie i zawarte w nich dane dotyczące reprezentatywnych scenariuszy awaryjnych w 18 zakładach o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej w województwie mazowieckim.
Wnioski: Krajowy system planowania i zagospodarowania przestrzennego nie uwzględnia w dostatecznym zakresie założeń doktryny zapobiegania poważnym awariom przemysłowym. Nie istnieje określona metodyka dokonywania oceny ryzyka, z racji czego poszczególne oceny ryzyka w raportach o bezpieczeństwie oparte są na niejednolitych zasadach, co w przypadku podobnych zakładów powoduje rozbieżności. Brakuje standaryzacji wymagań w zakresie prezentacji wyników analiz i ocen ryzyka, a w szczególności zasięgów oddziaływania promieniowania cieplnego, nadciśnienia i toksyczności. W efekcie wyniki te są prezentowane wedle uznania, w sposób uniemożliwiający ich jednoznaczną interpretację. Bez wykorzystania określonego oprogramowania nie jest możliwa również dokładna interpolacja danych. Wyniki dokonanej w 2017 roku dla województwa mazowieckiego analizy zagrożeń wykazały, iż obszar objęty oddziaływaniem zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii poza swoim terenem w województwie mazowieckim wynosi ok. 2300 ha. Istotnym problemem jest również brak krajowych wytycznych w zakresie ustalania bezpiecznej odległości na potrzeby planowania i zagospodarowania przestrzennego, który sprawia, że ww. obszar podlega określonym rodzajom zagospodarowania z pominięciem lub niedostatecznym uwzględnieniem informacji o oddziaływaniu poważnych awarii przemysłowych.
Słowa kluczowe: awaria przemysłowa, reprezentatywne zdarzenie awaryjne, bezpieczna odległość, planowanie przestrzenne
Typ artykułu: artykuł przeglądowy