1. SFT
  2. Archiwum
  3. Vol. 61
  4. Analiza problematyki ubrań specjalnyc...

Analiza problematyki ubrań specjalnych w zakresie ich eksploatacji przez jednostki ochrony przeciwpożarowej

Anna Rabajczyk, prof. dr hab. , Robert Wolański, dr. inż.

Pobierz artykuł
Open Access
DOI: 10.12845/sft.61.1.2023.4, strony: 64 – 84

Abstrakt

Cel: Opracowanie ukierunkowane jest na przedstawienie wybranych problemów oddziaływania środowiska zdarzenia na organizm strażaka-ratownika, który chroniony jest z zastosowaniem standardowych środków ochrony indywidualnej (ŚOI). Artykuł ma charakter przeglądowy i prezentuje zagrożenia związane z pracą w trudnych warunkach środowiskowych, a następnie właściwości ochronne ŚOI, które odgrywają kluczową rolę w takich warunkach.

Wprowadzenie: Bezpieczeństwo osób biorących udział w zdarzeniach pożarowych jest bardzo istotnym zagadnieniem – zarówno w kontekście prawidłowego zarządzania zasobami ludzkimi, jak i organizacji działań podczas samego zdarzenia i po jego zakończeniu. Artykuł prezentuje treści związane z oddziaływaniem wybranych środowisk na strażaków-ratowników oraz znaczenia „ubrań specjalnych” strażaków w czasie podejmowanych działań. Przedstawiono informacje o wpływie środowisk mikroklimatu gorącego i zimnego oraz aktywności chemicznej będącej konsekwencją procesów zachodzących podczas pożaru. Zwrócono uwagę na problem działania złożonego środowiska pola taktycznego i jego wpływu na osoby biorące udział w zdarzeniach.

Metodologia: Artykuł został opracowany na podstawie przeglądu wybranej literatury z zakresu poruszanej tematyki.

Wnioski: Podczas zdarzenia obejmującego nie tylko działania podczas pożaru, ale także po ugaszeniu ognia, strażak-ratownik jest narażony na wiele czynników jednocześnie. Obok stresu, który towarzyszy tego typu akcjom, należy wziąć pod uwagę także czynniki fizyczne i chemiczne, które występują obok siebie, często poszerzając i wzmagając negatywne oddziaływanie. Analiza powinna obejmować możliwie pełny zakres czynników, którym poddana jest dana osoba i pozwalać na wyposażenie jej w odpowiednie narzędzia ochronne, jakimi są ŚOI strażaka. Wprowadzane innowacje powinny być wielokierunkowe i obejmować minimalizację zagrożenia wysoką lub niską temperaturą, zatruciem drogą oddechową, czy kontaktu skóry z toksynami. Należy przy tym pamiętać, że zmiany w strukturze i właściwościach odzieży muszą odpowiadać zarówno tendencjom obserwowanym na rynku, w gospodarce, jak i dynamice przebiegu pożaru. Niezbędne jest zatem prowadzenie prac równolegle w wielu obszarach, uwzględniając właściwości stosowanych materiałów, rozprzestrzenianie się i charakter zdarzeń oraz narzędzia będące na wyposażeniu strażaka-ratownika.

Słowa kluczowe: czynniki zagrożeń, środki ochrony indywidualnej strażaka, ubrania specjalne straży pożarnej, innowacje

Typ artykułu: artykuł przeglądowy

Bibliografia:

  1. Dyrektywa Komisji (UE) 2019/1832 z dnia 24 października 2019 r. zmieniająca załączniki I, II i III do dyrektywy Rady 89/656/EWG w odniesieniu do dostosowań o charakterze czysto technicznym (Dz.Urz. UE L 279/35, 31.10.2019).
  2. Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 4 listopada 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2021 poz. 2088).
  3. Załącznik I Dyrektywy Komisji (UE) 2019/1832 z dnia 24 października 2019 r. zmieniająca załączniki I, II i III do dyrektywy Rady 89/656/EWG.
  4. Stankiewicz G., Wardak D., Krasowski T., Kołodziejczak M., Banasiak A., Kuśmirek J., Kokot-Góra S., Rozwadowska Ł., Przewoźniak D., Regulamin rozwinięć samochodów ratowniczo-gaśniczych, Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, Warszawa 2016.
  5. Wolański R.M., Chwała W., Giełżecki J., Kupicz W., Luzar A., Znaczenie taktyczne samochodów ratowniczo-gaśniczych, w: Wybrane aspekty bezpieczeństwa i ergonomii użytkowania sprzętu na amochodach pożarniczych, D. Miedzińska, P. Rybak (red.), Wyd. Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa 2022.
  6. Rozporządzenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 września 2021 r. w sprawie szczegółowej organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (Dz.U. 2021 poz. 869).
  7. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. 1991 Nr 81, poz. 351).
  8. SWD-PSP-Podręcznik użytkownika Systemu SWD-ST Abakus Systemy Teleinformatyczne Sp. z o.o. 2014.
  9. Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, https://www.gov.pl/web/kgpsp/karty-oceny-ryzyka-zawodowego [dostęp: 10.09.2022].
  10. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 czerwca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Kodeks pracy (Dz.U. 2022 poz. 1510).
  11. Szopa T., Niezawodność i bezpieczeństwo, Wyd. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2016.
  12. Wykowska M., Ergonomia, Wyd. AGH, Kraków 2016, http://www.ergonomia.agh.edu.pl/Skrypt_Ergonomia-M.Wykowska/ergonomia/index.htm-24.10.22 [dostęp: 09.10.2022].
  13. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, http://archiwum.ciop.pl/27580 [dostęp: 09.10.2022].
  14. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Międzynarodowa karta charakterystyki zagrożeń zawodowych. Strażak, https://www.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/pl?_nfpb=true&_page-Label=P7200142851340545953779&html_tresc_root_id=19019&html_tresc_id=18999&html_klucz=19019&html_klucz_spis= [dostęp: 09.10.2022].
  15. PN-EN–ISO-11079:2008-Ergonomia środowiska termicznego – Wyznaczanie i interpretacja stresu termicznego wynikającego z ekspozycji na środowisko zimne z uwzględnieniem wymaganej izolacyjności cieplnej odzieży (IREQ) oraz wpływu wychłodzenia miejscowego.
  16. Sudoł-Szopinska M., Chojnacka A., Określanie warunków komfortu termicznego w pomieszczeniach za pomocą wskaźników PMV i PPD, „Bezpieczeństwo Pracy” 2007, 5, 19–23.
  17. Projekt INNOS: O ROB/0011/03/001 Opracowanie innowacyjnego systemu stanowisk do badań ochron osobistych.
  18. Butler B.W., Cohien J.D., Firefighter Safety Zones: a Theoretical Model Based on Radiative Heating, “International Journal of Wildland Fire” 1998, 8(2), 73–77.
  19. Barker R.L., A Review of Gaps and Limitations in Test Methodsfor First Responder Protective Clothing Andequipmen,. Final report presented to the National Personal Protection Technology Laboratory at the National Institute for Occupational Safety and Health, January 31, 2005, 37.
  20. Ali H.M.A., Mohmmed R., A review of the firefighting fabrics for flashover temperature, “International Journal of Engineering Sciences & Research Technology” 2015, 4(3), 247–257.
  21. Wiśniewski T.S., Wymiana ciepła w ochronach osobistych strażaków, Wyd. Instytut Techniki Cieplnej, Politechnika Warszawska, Warszawa 2016.
  22. Behnke W.P., Predicting Flash Protection of Clothing from Laboratory Test Using Second– Degree Burn to Rate Performance, “Fire and Materials” 1984, 8, 6–12.
  23. Veghte J.H., Ph.D., Physiologic Response of Fire Fighters Wearing Structural and Hazmat Protective Clothing, Second Annual Conference on Protective Clothing, Clemson University, May 1988.
  24. Abbott N.J., Shulman S., Protection from Fire: Nonflammable Clothing – A Review, “Fire Technology” 1976, 12, 204–218.
  25. Foster J.A.: Roberts G.V., Measurements of the Firefighter Environment-Summary Report, “Fire Enginers Journal” 1995, 55, 30–34.
  26. Hoschke B.N. Standards and Specificants for Firefighters, “Fire Safety Journal” 1981, 4, 125–137.
  27. Kutlu B., Cireli A.A., Thermal Analysis and Performance Properties of thermal protective clothing, “Fibers & Textiles in Eastern Europe” 2005, 13, 3(51), 58–62.
  28. Guzewski P., Wróblewski D., Małozięć D., Czerwona Księga Pożarów, T 1 i 2, Wyd. CNBOP-PIB, Józefów, https://doi.org/10.17381/2016.4.2.
  29. Wolański R., Technologia i materiały do produkcji ochron termicznych przed promieniowaniem podczerwonym i mikrofalowym, Rozprawa doktorska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 2008.
  30. Gagnon B. D, Dembsey N. A., Keltner N. R., Lucht D. A., Evaluation of New test Methods for Fire Fighting Clothing, Worcester Polytechnic Institute, May 2000.
  31. Horn P.G., Kerber S., Andrews J., Kesler R.M., Newman H., Stewart J.W., Fent K.W., Smith D.L.,Impact of Repeated Exposure and Cleaning on Protective Properties of Structural Firefighting Turnout Gear, “Fire Technology” 2021, 57, 791–813, https://doi.org/10.1007/s10694-020-01021-w.
  32. Zhang H., Song G., Gu Y., Ren H., Cao J., Effect of moisture content on thermal protective performance of fabric assemblies by a stored energy approach under flash exposure, “Textile Research Journal” 2017, 88(16), https://doi.org/10.1177/0040517517712097.
  33. Zieliński L., Wskaźnik siły chłodzącej powietrza (WCI). Warunki pracy. BHP w środowisku pracy, https://www.portalbhp.pl/bhp-w-srodowisku-pracy/wskaznik-sily-chlodzacej-powietrza-wci-2644.html [dostęp: 09.10.2022].
  34. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2018 poz. 1286).
  35. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/425/UE z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej oraz uchylenia dyrektywy Rady 89/686/EWG.
  36. Wroński J., Warunki pracy: Jak chronić pracowników przed zimnem, w: BHP w firmie, 2021, 47–56.
  37. Rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2018, poz. 1286).
  38. Rabajczyk A., Zielecka M., Małozięć D., Hazards Resulting from the Burning Wood Impregnated with Selected Chemical Compounds, “Applied Sciences” 2020, 10, 6093, https://doi.org/10.3390/app10176093.
  39. Baysal E., Deveci I., Turkoglu T., Toker H., Thermal analysis of oriental beech sawdust treated with some commercial wood preservatives, “Maderas. Ciencia y Tecnología” 2017, 19, 329–338.
  40. Directive 98/8/EC of the European Parliament and of the Council of 16 February 1998 concerning the placing of biocidal products on the market.
  41. Regulation (Eu) No 528/2012 Of The European Parliament And Of The Council Of 22 May 2012 concerning the making available on the market and use of biocidal products (Dz.Urz. UE L 167/1, 7.6.2012).
  42. Shrivastava P., Baweja C., Nalawade H., Kumar A.V., Ramanan V., Malhotra V., An Experimental Insight into the Smoldering-Flaming Transition Phenomenon, “Journal of Combustion” 2017, 2017, https://doi.org/10.1155/2017/4062945.
  43. Rein G., Smoldering combustion, w: SFPE Handbook of Fire Protection Engineering, M.J. Hurley, D. Gottuk, J.R. Hall i in., Wyd. Springer, New York 2016, 581–603.
  44. Santoso M.A., Huang X., Prat-Guitart N. i in., Smouldering fires and soils, w: Fire Effects in Soil Properties, P. Pereira, J. Mataix-Solera, X. Úbeda i in., Wyd. CSIRO Clayton, Canberra 2019, 203–216.
  45. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 sierpnia 2021 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 2021 r., poz. 1681).
  46. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 września 2021 r. w sprawie umundurowania strażaków Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. 2021, poz.179).
  47. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz.U. 2007 Nr 143, poz. 1002).
  48. EN 469 Protective clothing for firefighters – Performance requirements for protective clothing for firefighting activities. 2020. CSN EN Standard.
  49. Dyrektywa Rady 89/686/EWG (PPE) – Środki ochrony indywidualnej.
  50. Wróblewski D. (red), Czerwona księga świadectw dopuszczenia, Wyd. CNBOP-PIB, Józefów 2016, https://doi.org/10.17381/2016.5.
  51. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej z dn. 24 sierpnia 1991 r. (Dz.U. 2022, poz. 2057).
  52. PN-EN 469. Odzież ochronna dla strażaków – Wymagania użytkowe dotyczące odzieży ochronnej przeznaczonej do akcji przeciwpożarowych.
  53. PN-EN 15614 Odzież ochronna dla strażaków – Metody badań laboratoryjnych oraz wymagania dla odzieży ochronnej używanej przy pożarach w przestrzeni otwartej.
  54. EN ISO 15384 Protective clothing for firefighters – Laboratory test methods and performance requirements for wildland firefighting clothing. CSN EN Standard. 2018.
  55. PN-EN-367 Odzież ochronna – Ochrona przed ciepłem i płomieniem – Metoda wyznaczania przenikania ciepła przy działaniu płomienia.
  56. PN-EN ISO 6942 Odzież ochronna – Ochrona przed gorącem i ogniem – Metoda badania: Ocena materiałów i zestawów materiałów poddanych działaniu promieniowania cieplnego.