Abstrakt
Cel: Regulacja prawna sztucznej inteligencji (AI) stanowi jedno z najpilniejszych wyzwań współczesnego ustawodawstwa. W odpowiedzi na te potrzeby Unia Europejska opracowała pierwsze kompleksowe rozporządzenie dotyczące sztucznej inteligencji – AI Act, które jest oparte na analizie ryzyka. Autorka, doceniając kompletność podejścia rozporządzenia unijnego, zwraca jednocześnie uwagę na jego ograniczenia, w tym ryzyko nadregulacji, niejasności definicyjne, brak przepisów dotyczących odpowiedzialności, jak również ograniczoną elastyczność względem rozwoju technologii. Wobec powyższego proponuje elastyczne narzędzia regulacji AI w postaci piaskownic regulacyjnych (ang. sandboxes) oraz miękkiego prawa (ang. soft law), które umożliwiają ustawodawcy szybsze reagowanie na zmiany technologiczne.
Wprowadzenie: W kontekście dynamicznego rozwoju sztucznej inteligencji oraz różnego rodzaju ryzyk, które ze sobą niesie ta technologia, kluczowym staje się ujęcie w ramy prawne sposobów wprowadzania do obrotu oraz korzystania z systemów AI. W artykule autorka analizuje najważniejsze wyzwania związane z regulacją sztucznej inteligencji, wskazując na trudności w zdefiniowaniu AI, ochronie praw człowieka, zapewnieniu przejrzystości algorytmów oraz zachowaniu równowagi między innowacyjnością tej nowej technologii a bezpieczeństwem ludzi i środowiska. Niniejsza publikacja stanowi kontynuację cyklu artykułów poświęconych wyzwaniom, jakie przed ustawodawcą krajowym i unijnym stawia szybki rozwój nowych technologii. W poprzednich opublikowanych w czasopiśmie SFT artykułach autorka omówiła aspekty prawne związane z rozwojem i wdrażaniem nowych technologii oraz udzieliła odpowiedzi na pytanie, czy obowiązujące przepisy łączą intencje twórców przepisów z potrzebami społecznymi i gospodarczymi.
Metodologia: W pracy wykorzystano teoretyczne metody badawcze, w tym analizę krajowych i unijnych przepisów. Rozważania te zostały dopełnione literaturą przedmiotu oraz poglądami doktryny. W publikacji wykorzystano również wyniki pracy badawczej autorki.
Wnioski: Artykuł omawia główne założenia rozporządzenia o sztucznej inteligencji ze szczególnym uwzględnieniem klasyfikacji systemów AI, obowiązków nałożonych na ich dostawców oraz roli piaskownic regulacyjnych. Wskazuje on również na nierozwiązane kwestie związane z odpowiedzialnością prawną, kontrolą technologiczną i egzekwowaniem przepisów w ujęciu międzynarodowym. Autorka podkreśla konieczność przyjęcia hybrydowego podejścia do regulacji AI, uwzględniającego zarówno kontekst prawny, jak i społeczno-etyczny.
Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja, prawo nowych technologii, cyberbezpieczeństwo, piaskownice regulacyjne, miękkie prawo, systemy AI
Typ artykułu: artykuł przeglądowy
Bibliografia:
- Wyszomirska M., Rozwój technologii jako nowe wyzwanie dla współczesnego prawodawstwa, SFT Vol. 62 Issue 2, 2023, pp. 112–118, https://doi.org/10.12845/sft.62.2.2023.6.
- Wyszomirska M., Prawodawstwo krajowe i unijne wobec wyzwań technologii XXI wieku – wybrane przepisy dotyczące ochrony danych oraz bezpieczeństwa osób i produktów, SFT Vol. 63 Issue 1, 2024, pp. 96–109, https://doi.org/10.12845/sft.63.1.2024.8.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji oraz zmiany rozporządzeń (WE) nr 300/2008, (UE) nr 167/2013, (UE) nr 168/2013, (UE) 2018/858, (UE) 2018/1139 i (UE) 2019/2144 oraz dyrektyw 2014/90/UE, (UE) 2016/797 i (UE) 2020/1828, (Dz.U. L, 2024/1689, 12.7.2024).
- Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on adapting non-contractual civil liability rules to artificial intelligence (AI Liability Directive), COM(2022) 496 final 2022/0303 (COD).
- Bieda R., Flisak D., Greser J., Lubasz D., Namysłowska M., Skrodzka-Kwietniak D., Szpyt K., Świerczyński M., Więckowski Z., Załucki M., O potrzebie dostosowania pozaumownej odpowiedzialności cywilnej do sztucznej inteligencji. Uwagi do projektu dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za sztuczną inteligencję, „Prawo w działaniu. Sprawy cywilne” 2024, 58/20, s. 81–82, https://doi.org/10.32041/pwd.5804.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1148 z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie środków na rzecz wysokiego wspólnego poziomu bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii (Dz.U. L 194 z 19.7.2016).
- Sitek B., Dynamika źródeł powstawania prawa od prawa rzymskiego do cyberprzestrzeni, „Journal of Modern Science” 2018, 4/39, s. 185-199.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (Dz.U. L 277 z 27.10.2022).
- Rabajczyk A., Wyszomirska M., Zboina J., Selected Aspects of the Use of Nanotechnology – Solutions and Challenges in the Field of Safety and in the Regulatory Area, „Zeszyty Naukowe SGSP” 2024, 1 (89), ss. 63-84, https://doi.org/10.5604/01.3001.0054.4248.
- Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (Dz.U. L 178 z 17.7.2000).
- Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1781), Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE.
- Johnson D.R., Post D., Law and Borders: The Rise of Law in Cyberspace, „Stanford Law Review” 1996, Vol. 48, No. 5, pp. 1367–1402.