Analiza wymagań w zakresie powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności i jednostek ochrony przeciwpożarowej w Europie

Abstrakt

Cel: Celem niniejszej publikacji jest analiza oraz ocena literatury, w szczególności aktów prawnych i dokumentów normatywnych oraz innych dokumentów dotyczących powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności, a także jednostek ochrony przeciwpożarowej w Europie.

Wprowadzenie: Wprowadzenie: Ze względu na ryzyko wystąpienia sytuacji niebezpiecznych i zagrożeń, które mogą być spowodowane zarówno siłami natury, jak i ogólnym rozwojem cywilizacyjnym i działalnością człowieka, ostrzeganie oraz alarmowanie ludności jest jednym z nadrzędnych zadań organów administracji publicznej odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe. Systemy ostrzegania i alarmowania ludności są jednymi z podstawowych elementów, które mają wpływ na bezpieczeństwo publiczne. Tornada, huragany, tsunami, powodzie, czy naturalne zjawiska wulkaniczne to przykłady niebezpiecznych sytuacji, w których publiczne systemy ostrzegania mogą uratować życie oraz mienie. Chociaż początkowo sądzono, że systemy ostrzegania służą do ochrony życia ludzi wyłącznie w przypadku poważnej sytuacji kryzysowej, statystyki z faktycznego użycia pokazują, że władze wykorzystują obecnie te systemy do bardziej lokalnych, codziennych celów. Zaobserwować można częstsze przypadki np. proszenia społeczności o pomoc w poszukiwaniu zaginionych dzieci, zgłaszania obserwacji uciekinierów i podejmowania natychmiastowych działań pozwalających pozostać bezpiecznym podczas ataku terrorystycznego.

Metodologia: W ramach realizacji procesu badawczego wykorzystano badania teoretyczne, takie jak: analiza literatury i dokumentów prawnych, synteza, uogólnianie, wnioskowanie, porównanie oraz analogia. W analizie uwzględniono wytyczne oraz standardy krajów europejskich. Przy doborze obszarów analizy kierowano się poziomem rozwoju tych systemów oraz dostępnością dokumentów źródłowych.

Wnioski: W artykule przeanalizowano systemy ochrony ludności w wybranych krajach europejskich. Ze względu na dużą liczbę aktów prawnych i dokumentów normatywnych w poszczególnych państwach systemy ostrzegania publicznego różnią się od siebie. Wpływ na budowę systemów powiadamiana mają uwarunkowania, takie jak dostępna infrastruktura, rozwinięcie cyfryzacji społeczeństwa czy też przyzwyczajenia kulturowe. Każde państwo powinno posiadać zdolność do zarządzania ryzykiem, do ograniczania ryzyka w przypadku katastrofy naturalnej lub spowodowanej przez człowieka. Jedną z głównych formacji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo jest straż pożarna. Jest to fundamentalna służba w systemie bezpieczeństwa cywilnego.

Słowa kluczowe: ochrona ludności, systemy bezpieczeństwa, ostrzeganie ludności, alarmowanie jednostek ochrony przeciwpożarowej, systemy powiadamiania

Typ artykułu: artykuł przeglądowy

Bibliografia:

1. www.sjp.pwn.pl [dostęp: 13.06.2025].
2. Zięba R., O tożsamości nauk o bezpieczeństwie, „Zeszyty naukowe AON” 2012, 1, 86, s. 7–22.
3. Misiuk A., Administracja porządku i bezpieczeństwa publicznego. Zagadnienia prawnoustrojowe, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
4. Rutkowski C., Sieć bezpieczeństwa. Domeny, relacje, dylematy, szanse, WSZiP, Warszawa 2009.
5. Żebrowski A., Zarządzanie kryzysowe elementem bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2012.
6. Ligenza P., Tokarczyk T., Adynkiewicz-Piragas M., Przebieg i skutki wybranych powodzi w dorzeczu Odry od XIX wieku do czasów współczesnych, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2021.
7. Guidelines for the use of public warning systems, ITU (International Telecommunication Union), 2020.
8. Technical Specification for Public Warning System (Cell Broadcast Service), ETSI (European Telecommunications Standards Institute), TS 102 900.
9. Public Warning Systems – A Policy Guide, UNDRR (United Nations Office for Disaster Risk Reduction), 2021.
10. Integrated Public Alert and Warning System (IPAWS) Strategy, FEMA (Federal Emergency Management Agency), 2022.
11. Terminology on Disaster Risk Reduction, UNDRR (United Nations Office for Disaster Risk Reduction), 2017.
12. Risk Management Capability Assessment Guidelines, European Commission, 2015.
13. ITU-T Recommendation X.1303, Common Alerting Protocol (CAP), 2016.
14. OECD, Good Practices for Public Warning Systems, 2020.
15. Public warning systems version 3.0, European Emergency Number Association, 2019.
16. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 2024 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz.U. 2024 poz. 290).
17. Systemy ostrzegania i alarmowania ludności, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, https://rcb.gov.pl [dostęp: 13.06.2025].
18. Ostrzeżenia i alarmy – metody przekazu, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), 2023.
19. TVP i MSWiA, Regionalny System Ostrzegania (RSO) – opis i funkcje, https://rso.gov.pl [dostęp: 13.06.2025].
20. Ministerstwo Cyfryzacji, Systemy ostrzegania – przegląd rozwiązań technologicznych w Polsce, 2022.
21. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, Regionalny System Ostrzegania – zasady działania i aktywacja komunikatów, https://rcb.gov.pl [dostęp: 13.06.2025].
22. TVP S.A., Zasady działania RSO w systemie DVB-T i telegazecie, 2023, https://rso.gov.pl [dostęp 13.06.2025].
23. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Opis funkcjonowania RSO na platformie hybrydowej i w aplikacjach, 2022.
24. IMGW-PIB, Typy ostrzeżeń meteorologicznych i hydrologicznych, https://imgw.pl [dostęp 13.06.2025].
25. MSWiA – RSO: kategorie i poziomy ostrzeżeń dla obywateli, 2021.
26. Bundesministerium des Innern, Geschichte des Bevölkerungsschutzes in Deutschland, https://www.bmi.bund.de [dostęp 13.06.2025].
27. Deutscher Bundestag, Drucksache 19/2000, Gesetz zur Änderung des Gesetzes über den Zivilschutz.
28. Bundeskanzleramt, Der Bundessicherheitsrat, https://www.bundeskanzler.de [dostęp: 13.06.2025].
29. Bundesamt für Bevölkerungsschutz und Katastrophenhilfe (BBK), https://www.bbk.bund.de [dostęp: 13.06.2025].
30. BBK, Struktur und Aufgaben des Bundesamtes, https://www.bbk.bund.de/DE/Aufgaben [dostęp: 13.06.2025].
31. BBK, Bildung und Forschung im Bevölkerungsschutz, https://www.bbk.bund.de [dostęp 13.06.2025].
32. NATO Civil Emergency Planning, Germany’s civil protection coordination, https://www.nato.int [dostęp: 13.06.2025].
33. BBK, Warnsysteme in Deutschland – Überblick über nationale Warnzentralen, 2023.
34. http://www.dts-nachrichtenagentur.de/satwas.php [dostęp: 13.06.2025].
35. Bundesamt für Bevölkerungsschutz und Katastrophenhilfe (BBK), MoWaS – das modulare Warnsystem, https://www.bbk.bund.de [dostęp: 13.06.2025].
36. BBK, SatWaS und MoWaS – Technische Grundlagen, https://warnung.bund.de [dostęp: 13.06.2025].
37. Deutscher Bundestag, Antwort der Bundesregierung – Öffentliche Warnsysteme in Deutschland, Drucksache 20/1889, 2022.
38. Technisches Hilfswerk (THW), MoWaS – Zentrale Koordinierung öffentlicher Warnmeldungen, https://www.thw.de [dostęp: 13.06.2025].
39. BBK, Warnsysteme: MoWaS und NINA, https://www.bbk.bund.de/DE/Themen/Warnung-Vorsorge/Warnung/MoWaS [dostęp: 13.06.2025].
40. BBK, Common Alerting Protocol – Grundlagen und Anwendung in Deutschland, https://www.bbk.bund.de [dostęp: 13.06.2025].
41. BBK, Das Modulare Warnsystem (MoWaS) – Systemarchitektur und Einsatzgebiete, [dostęp: 13.06.2025].
42. Technisches Hilfswerk (THW), MoWaS als Teil der zivilen Verteidigungsstruktur, https://www.thw.de [dostęp: 13.06.2025].
43. Bundesministerium des Innern und für Heimat, Zukunftssichere Warnsysteme im Bevölkerungsschutz, raport rządowy, Berlin 2023.
44. https://www.bbk.bund.de/DE/AufgabenundAusstattung/Krisenmanagement/WarnungderBevoelkerung/MoWaS/MoWaS_einstieg.html [dostęp: 13.06.2025].
45. https://www.bbk.bund.de/DE/Home/home_node.html [dostęp: 13.06.2025].
46. Modulares Warnsystem (MoWaS) Leistungsspektrum, Bundesamt für Bevölkerungsschutz und Katastrophenhilfe, BBK 2016.
47. https://www.bbk.bund.de/DE/NINA/Warn-App_NINA.html [dostęp: 13.06.2025].
48. Statistics Sweden (SCB), Population and geographic information, https://www.scb.se/en [dostęp: 13.06.2025].
49. Swedish Association of Local Authorities and Regions, Administrative divisions in Sweden, https://skr.se/ [dostęp: 13.06.2025].
50. The Swedish Government, Constitutional monarchy and government structure, https://www.government.se/ [dostęp: 13.06.2025].
51. Swedish Civil Contingencies Agency (MSB), History of civil defense in Sweden, https://www.msb.se/en/ [dostęp: 13.06.2025].
52. MSB, Role of central authorities in civil protection, https://www.msb.se/en/ [dostęp: 13.06.2025].
53. Local governance in Sweden – role of municipalities in civil defense, https://skr.se/ [dostęp: 13.06.2025].
54. MSB, Warning and alerting systems in Sweden, https://www.msb.se/en [dostęp: 13.06.2025].
55. MSB, Alarm dissemination and civil defense communications, https://www.msb.se/en/ [dostęp: 13.06.2025].
56. MSB, Types of civil defense alerts and signals, https://www.msb.se/en/ [dostęp: 13.06.2025].
57. Michailiuk B., Ochrona ludności wybrane problemy, Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
58. Ustawa nr 240/2000 Sb. o zarządzaniu kryzysowym, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2000-240 [dostęp: 13.06.2025].
59. Konstytucja Republiki Czeskiej, Rozdział IX, art. 39, https://www.psp.cz/en/docs/laws/constitution.html [dostęp: 13.06.2025].
60. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RCz., Zarządzanie kryzysowe w Czechach, https://www.mvcr.cz/clanek/krizove--rizeni.aspx [dostęp: 13.06.2025].
61. Czech National Risk Assessment 2020, Ministerstvo vnitra ČR, https://www.mvcr.cz/docDetail.aspx?docid=22311148&doctype=ART [dostęp: 13.06.2025].
62. Kancelaria Rady Ministrów RCz, Bezpečnostní rada státu, https://www.vlada.cz/cz/ppov/brs/ [dostęp: 13.06.2025].
63. Ministerstvo vnitra ČR, Krízové řízení a ochrana obyvatelstva, https://www.mvcr.cz/clanek/krizove-rizeni-a-ochrana-obyvatelstva.aspx [dostęp: 13.06.2025].
64. Ustawa nr 239/2000 Sb. o zintegrowanym systemie ratownictwa, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2000-239 [dostęp: 13.06.2025].
65. Generální ředitelství HZS ČR, Ochrana obyvatelstva, https://www.hzscr.cz/clanek/ochrana-obyvatelstva.aspx [dostęp: 13.06.2025].
66. Ministerstvo vnitra ČR, Krízové řízení a krizové štáby, https://www.mvcr.cz/clanek/krizove-rizeni.aspx [dostęp: 13.06.2025].
67. Úřad vlády ČR, Hodnocení rizik a plánování krizových opatření, https://www.vlada.cz/assets/media-centrum/aktualne/Hodnoceni-rizik.pdf [dostęp: 13.06.2025].
68. Ministerstvo životního prostředí, Národní akční plán adaptace na změnu klimatu, https://www.mzp.cz/cz/narodni_akcni_plan_adaptace [dostęp: 13.06.2025].
69. General Directorate of Fire Rescue Service of the Czech Republic, Population Warning System, https://www.hzscr.cz/clanek/warning-and-informing-of-the-population.aspx [dostęp: 13.06.2025].
70. Czech Hydrometeorological Institute (ČHMÚ), Warnings and Notifications, https://www.chmi.cz [dostęp: 13.06.2025].
71. Ministry of the Interior of the Czech Republic, Integrated Rescue System (IRS), https://www.mvcr.cz/mvcren/article/integrated-rescue-system.aspx [dostęp: 13.06.2025].
72. Hasičský záchranný sbor ČR, Jednotný systém varování a vyrozumění (JSVV), https://www.hzscr.cz/clanek/jednotny-system-varovani-a-vyrozumeni-jsvv.aspx [dostęp: 13.06.2025].
73. https://civil-protection-humanitarian-aid.ec.europa.eu/what/civil-protection_en [dostęp: 13.06.2025].
74. https://ec.europa.eu/echo/what/civil-protection_en [dostęp: 13.06.2025].
75. EU Civil Protection Mechanism, European Commission, https://ec.europa.eu/echo/what/civil-protection_en [dostęp: 13.06.2025].
76. EU Emergency Response Coordination Centre (ERCC), https://erccportal.jrc.ec.europa.eu [dostęp: 13.06.2025].
77. European Emergency Number Association, https://eena.org [dostęp: 13.06.2025].
78. European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations, European Commission, https://ec.europa.eu/echo/index_en [dostęp: 13.06.2025].
79. https://emergency.cdc.gov [dostęp: 13.06.2025].
80. Centers for Disease Control and Prevention (CDC), Public Health Emergency Preparedness and Response Capabilities, 2018.
81. FEMA, National Response Framework, 2019.
82. National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), Weather-Ready Nation, https://www.weather.gov/wrn/ [dostęp: 13.06.2025].
83. https://www.ready.gov [dostęp: 13.06.2025].
84. US Department of Homeland Security, National Terrorism Advisory System, https://www.dhs.gov/national-terrorism-advisory-system [dostęp: 13.06.2025].
85. Federal Emergency Management Agency (FEMA), Integrated Public Alert and Warning System (IPAWS), https://www.fema.gov/emergency-managers/practitioners/integrated-public-alert-warning-system [dostęp: 13.06.2025].
86. United Nations Office for Disaster Risk Reduction (UNDRR), Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction 2022.
87. World Health Organization (WHO), Emergency Response Framework, 2017.
88. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies (IFRC), Community-Based Disaster Risk Reduction Guidelines, 2019.
89. International Telecommunication Union (ITU), Guidelines for Public Warning Systems, 2020.
90. International Association of Emergency Managers (IAEM), Principles of Emergency Management, 2021.
91. European Environment Agency, Belgium — Climate Change Adaptation Platform, https://climate-adapt.eea.europa.eu [dostęp: 13.06.2025].
92. Belgian National Crisis Centre (NCCN), National Risk Assessment 2018–2023, https://crisiscentrum.be [dostęp: 13.06.2025].
93. NCCN. BE-Alert: Information for Citizens, https://www.be-alert.be [dostęp: 13.06.2025].
94. Federal Public Service for Digitalization, Future Technologies in Public Warning Systems, 2022.
95. Michailiuk B., Ochrona ludności wybrane problemy, Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
96. Ministère de l’Intérieur, Organisation de la sécurité civile en France, https://www.interieur.gouv.fr [dostęp: 13.06.2025].
97. Préfecture de Police de Paris, Le rôle des préfets dans la gestion des crises, https://www.prefecturedepolice.interieur.gouv.fr [dostęp: 13.06.2025].
98. Service Départemental d’Incendie et de Secours (SDIS), Fonctionnement des centres opérationnels, https://www.interieur.gouv.fr/SDIS [dostęp: 13.06.2025].
99. https://civil-protection-humanitarian-aid.ec.europa.eu/what/civil-protection/national-disaster-management-system/france_en [dostęp: 13.06.2025].
100. Secrétariat Général de la Défense et de la Sécurité Nationale (SGDSN), Présentation et missions, https://www.sgdsn.gouv.fr [dostęp: 13.06.2025].
101. Ministère de l’Intérieur, Organisation territoriale de la sécurité civile, https://www.interieur.gouv.fr [dostęp: 13.06.2025].
102. Code de la sécurité intérieure, Dispositions relatives au plan ORSEC, https://www.legifrance.gouv.fr [dostęp: 13.06.2025].
103. https://fr-alert.gouv.fr/ [dostęp: 13.06.2025].
104. https://www.gouvernement.fr/actualite/fr-alert-comment-ca-marche [dostęp: 13.06.2025].