Abstrakt
Cel: Celem pracy jest syntetyczna ocena skuteczności dostępnych technologii czyszczenia i dekontaminacji odzieży ochronnej strażaków, ze szczególnym uwzględnieniem procesów prowadzonych w ciekłym ditlenku węgla (LCO2) oraz ich wpływu na bezpieczeństwo użytkowników i trwałość materiałów
Metodologia: Przeprowadzono systematyczny przegląd literatury z lat 2018–2024, obejmujący publikacje naukowe, raporty techniczne i dokumenty normatywne dotyczące czyszczenia i dekontaminacji odzieży ochronnej strażaków. Wyszukiwanie przeprowadzono w bazach Scopus, ScienceDirect i PubMed oraz w repozytoriach raportów technicznych (UL Solutions, Centexbel, Ghent University), stosując kombinacje słów kluczowych dotyczących zanieczyszczeń chemicznych (WWA, SVOC, metale ciężkie), mikrobiologicznych (biofilm) oraz procesów czyszczenia (pranie wodne, czyszczenie węglowodorowe, LCO2). Do analizy włączono jedynie prace zawierające dane ilościowe lub szczegółowe opisy parametrów procesu czyszczenia oraz badania oceniające wpływ czyszczenia na właściwości materiałów, takie jak trwała hydrofobowość (DWR), integralność włókien i parametry mechaniczne. Przegląd obejmuje wyniki badań prowadzonych przez wiodące ośrodki badawcze (Centexbel, UL Solutions, Ghent University, North Carolina State University) oraz analizę wymagań norm ISO 23616, NFPA 1851 i PN-EN 469 w zakresie skuteczności czyszczenia, walidacji procesów oraz utrzymania właściwości użytkowych odzieży ochronnej strażaków.
Wnioski: Przegląd pozwala na porównanie efektywności technologii czyszczenia i dekontaminacji odzieży ochronnej strażaków oraz identyfikację ich ograniczeń w kontekście bezpieczeństwa użytkowników i trwałości materiałów. Zebrane dane jednoznacznie wskazują, że technologie wodne często nie zapewniają pełnej dekontaminacji chemicznej i biologicznej, a ponadto mogą przyspieszać degradację materiałów. Procesy prowadzone w ciekłym CO2 (LCO2) cechują się wysoką skutecznością usuwania WWA, SVOC, metali ciężkich i biofilmu przy zachowaniu właściwości ochronnych i trwałości materiałów, co czyni je jedną z najbardziej obiecujących technologii w kontekście utrzymania środków ochrony indywidualnej (ŚOI) strażaków. Zgromadzone wyniki mogą wspierać opracowanie krajowych procedur operacyjnych oraz systemu certyfikacji procesów dekontaminacji na potrzeby PSP, OSP oraz jednostek ratowniczych funkcjonujących w zakładach przemysłowych.
Słowa kluczowe: dekontaminacja, LCO2, odzież ochronna strażaków, WWA, SVOC, metale ciężkie, biofilm, ISO 23616, NFPA 185
Typ artykułu: artykuł przeglądowy
Bibliografia:
- IARC, Occupational Exposure as a Firefighter. IARC Monographs on the Identification of Carcinogenic Hazards to Humans, Vol. 132, World Health Organization, Lyon, 2022.
- NFPA Research Foundation, Firefighter Exposure and Cancer Risk: A Review of PPE Contamination Studies, Quincy, MA 2022.
- Centexbel, Comparative Evaluation of Liquid CO2 Cleaning for Firefighter PPE, Technical Report, Ghent, Belgium 2021.
- UL Solutions, Assessment of Firefighter Gear Cleaning Methods: Comparative Study on LCO2 and Water-Based Processes, Research Report, USA, 2022.
- Girase A., Thompson D., Ormond R.B., Comparative Analysis of the Liquid CO2 Washing with Conventional Wash on Firefighters’ Personal Protective Equipment (PPE), “Textile”s 2022, 2(4), 624–632, https://doi.org/10.3390/textiles2040036.
- North Carolina State University, Wilson College of Textiles. Evaluation of Durability and Contaminant Removal in Firefighter Turnout Gear, Research Summary, 2021.
- ISO 23616:2024. – Cleaning, inspection and repair of firefighters' personal protective equipment (PPE).
- NFPA 1851:2020. Standard on Selection, Care, and Maintenance of Protective Ensembles for Structural Fire Fighting and Proximity Fire Fighting.
- Schuppe F. Untersuchung und Bewertung der Kontamination von PSA der Feuerwehren bei der Brandbekämpfung in Innenräumen, w: Forschungsbericht, Nr. 199, Ständige Konferenz der Innenminister und -senatoren der Länder, Arbeitskreis V. – Ausschuss für Feuerwehrangelegenheiten, Katastrophenschutz und zivile Verteidigung, Institut für Brand- und Katastrophenschutz, Heyrothsberge, 2021.
- Ghent University (UGent), Microbial Contamination and Biofilm Formation in Firefighter Protective Clothing: Evaluation of Decontamination Techniques, Laboratory Report, 2022.
- PN-EN 469:2021 – Odzież ochronna dla strażaków – Wymagania użytkowe dotyczące odzieży ochronnej przeznaczonej do akcji przeciwpożarowych.
- European Chemicals Agency (ECHA), REACH Regulation (EC) No. 1907/2006 – Annex XVII, Official Journal of the European Union, 2024.
- OEKO-TEX® Association. Standard 100 Criteria and Limit Values for Textile Products, Zurich, 2023.