1. SFT
  2. Archiwum
  3. Vol. 66
  4. Lina życia jako system ewakuacji zało...

Lina życia jako system ewakuacji załogi w czasie pożarów w wyrobiskach górniczych

dr inż. Dariusz Musioł

Pobierz artykuł
Open Access
DOI: 10.12845/sft.66.2.2025.3, strony: 40 – 60

Abstrakt

Cel: Celem artykułu jest przedstawienie liny życia opracowanej w ramach projektu badawczego nr 12 pt. „Opracowanie systemów orientacji i sygnalizowania kierunku wycofania się załogi na drogach ucieczkowych w chodnikach przyścianowych”. Lina życia jest prostym, a jednocześnie efektywnym systemem umożliwiającym ewakuację załóg górniczych w sytuacji całkowitego braku widzialności, przyspieszającym ich samoewakuację z miejsc objętych pożarem. Jej konstrukcja jest oparta na prostych znacznikach, zabudowanych na stalowej lince, wskazujących kierunek ewakuacji.

Wprowadzenie: danych statystycznych wynika, że w kopalniach węgla kamiennego pożar podziemny, obok wybuchu metanowego, jest niebezpieczeństwem bardzo istotnym. W sytuacji zagrożenia, w szczególności gazami pożarowymi, konieczna jest ewakuacja załóg górniczych. Kopalnie stosują różnorodne środki usprawniające tego typu akcje. Jednym nich jest lina życia, która wspomaga skuteczną ewakuację załogi z wyrobisk górniczych, w których doszło do pożaru, zadymienia oraz – w jego następstwie – utraty widzialności.

Metodologia: Lina życia została przetestowana w wyrobiskach kopalnianych dwóch kopalń węgla kamiennego, a badania potwierdziły jej wysoką przydatność przy ewakuacji górników drogami ucieczkowymi w warunkach ograniczonej widoczności lub jej zupełnego braku. Pracownicy kopalń, ratownicy górniczy oraz inni uczestnicy testów liny życia ocenili, że lina życia daje możliwość ewakuacji z zadymionych wyrobisk znacznie szybciej niż w przypadku jej braku. Daje także gwarancję wycofania się załogi do miejsca ewakuacji, ze średnią prędkością 30 m/min.

Wnioski: Przeprowadzone badania wskazały, że prędkość przemieszczania się załóg górniczych wyrobiskami przyścianowymi, w których zastosowano linę życia, znacznie się zwiększyła. Szczególnie dotyczy to sytuacji całkowitego braku widzialności. Badania wskazały, że średnia prędkość przejścia wyrobiskiem w górę pod kątem 10º–11º wyniosła ok. 22 m/min, a w przypadku prawie poziomego wyrobiska – ok. 39 m/min. Od 2019 roku w kilku polskich kopalniach węgla kamiennego wdrożono system liny życia, opracowany na podstawie rekomendowanych praktyk bezpieczeństwa górniczego. Rozwiązanie to zostało uznane za skuteczny element wspomagający ewakuację górników w warunkach ograniczonej widzialności spowodowanej zadymieniem wyrobisk.

Słowa kluczowe: kopalnie podziemne, tunele, zagrożenie pożarowe, drogi ucieczkowe, ewakuacja

Typ artykułu: artykuł przeglądowy

Bibliografia:

  1. Cygankiewicz J., Prognozowanie procesu samozapalania węgla w podziemiach kopalń, Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa, Katowice 2018.
  2. Musioł D., Assessment of the costs of preventive works concerning fire hazard on the example of selected longwalls of two mining companies, “Safety & Fire Technology” 2022, 59, 1, 182–197, https://doi.org/10.12845/sft.59.1.2022.11.
  3. Sułkowski J., Musioł D., Effect of bed splitting on fighting aerologic hazards in exploitation sections of hard coal mines, “Archives of Mining Sciences” 2008, 53, 4.
  4. Dziurzyński W., Krach A., Pałka T., Computer simulation of the propagation of heat in abandoned workings insulated with slurries and mineral substances, “Archives of Mining Sciences” 2014, 59, 1, 3–23, https://doi.org/10.2478/amsc-2014-0001.
  5. Ocena stanu bezpieczeństwa pracy, ratownictwa górniczego oraz bezpieczeństwa powszechnego w związku z działalnością górniczo-geologiczną w latach 2015–2024, Opracowania Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach, Katowice.
  6. PKN (Polski Komitet Normalizacyjny), Ochrona przeciwpożarowa – Terminologia – Ewakuacja i środki ewakuacji, PN-ISO 8421-6:1997, Warszawa 1997.
  7. Barański M., Haznar-Barańska A., Ewakuacja i jej rodzaje – rewizja definicji oraz klasyfikacja, „Safety & Fire Technlogy” 2021, 58, 2, https://doi.org/10.12845/sft.58.2.2021.12.
  8. Rozporządzenie Ministra Energii w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych z dnia 23 listopada 2016 r. (Dz.U. 2017 poz. 1118 z późn. zm.).
  9. Aparat ucieczkowy Dräger Oxy SR, https://www.draeger. com/pl_pl/Products/Oxy-SR [dostęp: 11.10.2025].
  10. Aparat ucieczkowy DEZEGA CARBO60, 1PVM KS, https://www.dezega.com [dostęp: 11.10.2025].
  11. Badura H., Biernacki K., Sułkowski J., Żur K., Czynniki decydujące o prędkości wycofywania załogi zadymionymi wyrobiskami w czasie pożaru w kopalni, „Przegląd Górniczy” 1996, nr 6.
  12. Badura H., Sułkowski J., Droga ucieczkowa jako element systemu zabezpieczenia przeciwpożarowego kopalń, „Przegląd Górniczy” 1996, nr 7–8.
  13. Szlązak J., Badura H., Musioł D. i inni, Zadanie badawcze nr 12: Opracowanie systemów orientacji i sygnalizowania kierunku wycofania się załogi na drogach ucieczkowych w chodnikach przyścianowych, realizowane w ramach Strategicznego Projektu Badawczego „Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach”, Gliwice 2015.
  14. Szlązak J., Grodzicka A., Musioł D., Ocena metod wyznaczania dróg ucieczkowych na wypadek zagrożenia pożarowego w kopalni, „Wiadomości Górnicze” 2014, nr 78.
  15. Wyższy Urząd Górniczy, Opisy niebezpiecznych zdarzeń, https://www.wug.gov.pl/bhp/zdarzenia [dostęp: 11.10.2025].
  16. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy,